Hier kun je opmerkingen, boekentips en dergelijke kwijt die betrekking hebben op deze cursus. Let op; het duurt enige tijd voor je de reactie terugziet op de pagina. I.v.m.. ongewenste reclame moet ik namelijk toestemming geven vóór plaatsing.
Reacties Hannah Arendt denken
Op wat tijdens het vragenkwartiertje aan de orde kwam t.a.v. het punt van Arendt dat iedereen kan denken wil ik graag reageren, vooral vragenderwijs, en dat vervolgens verbinden met een actueel thema.
Is het niet zo dat denken, een reflectief oordeel vormen, vooral wordt belemmerd (dat was immers een vraag) door te weinig kennis van iets, en een ideologische vooringenomenheid? Eerst dat laatste.
Onder ideologie versta ik niet gewoon het hebben van een overtuiging of mening, die heeft in principe iedereen. Een ideologie is volgens mij meer een, wat ik dan maar kort noem: tunnelvisie. Daarbuiten bestaat geen waarheid, of de werkelijkheid wordt alleen maar waargenomen door de eigen tunnel, de eigen ideologie. Een ideologisch standpunt werkt dan ook vaak in termen van wij en zij, of sterker nog: werkt demoniserend.
Het verband met denken, met wat Arendt vermoed ik bedoelt, is dat denken vrij zou moeten zijn van een tunnelvisie. Dan is echt reflectief oordelen pas aan de orde , zo lijkt me.
Eichmann dacht niet na, hij was gevangen in een ideologie – die nam de plaats in van zijn denkvermogen. In dat mechanisme steekt voor mijn gevoel nog steeds het gevaar.
Laat ik het toelichten met een actueel voorbeeld.
De laatste jaren hebben we voorbeelden gehoord en gezien van groepen die bijvoorbeeld bepaalde tentoonstellingen verbieden, omdat ons koloniale verleden aan de orde kwam; standbeelden van bijv. J.P. Coen, de panelen op de Gouden Koets. Het woke-denken komt bij me boven: bepaalde dingen kunnen niet meer, weg ermee, omdat er een kleine groep is die vindt dat het niet kan!
Het gevaar van dit soort ‘denken’ (of moeten we zegen: niet-denken?) is m.i. niet te onderschatten. Iedereen zou kunnen weten (daar zit het kennisaspect waar ik op doelde hierboven) dat één van de eerste dingen die totalitaire systemen doen is: de geschiedenis herschrijven. Poetin doet het nu o.a. met het herschrijven van geschiedenisboeken voor het onderwijs.
Het zal niet de bedoeling zijn van hen die elementen uit onze geschiedenis willen weglaten, of van de ‘woke-beweging’, maar ze bevinden zich in het dubieuze gezelschap van totalitaire leiders en totalitair denken. Een ideologisch standpunt dreigt in de plaats van het denken en van het reflectieve oordelen te komen. Een vorm van niet denken -en dat is hen kwalijk te nemen .
Terwijl juist de geschiedenis om een reflectief oordeel vraagt: ‘ook X en Y behoren bij onze geschiedenis ‘. Je schaamt je rot, als je het ziet – maar dat is het punt: we behoren ons te schamen, in en door de confrontatie met ons ook duistere verleden. Anders geldt: wie de geschiedenis ontkent, is gedwongen die te herhalen.
Denken kan iedereen, aldus H. Arendt. Mee eens, maar het beperkende zou wel eens in het ideologische kunnen zitten, en in gebrek aan kennis. Geen specialistische kennis, gewoon wat ieder zou moeten kunnen weten – voorbeelden te over in de geschiedenis.
Probleem echter is: hoe herken je de blokkade van het eigen denken, hoe herken je het eigen ideologische, niet op na-denken gerichte standpunt?
Dag Bert, ook ik heb je vertoog met belangstelling en toch ook met stijgende verbazing gelezen. Het komt mij voor dat je de discussie ‘verplat’ door het introduceren van een wel heel persoonlijk gekleurde versie van het begrip ‘ideologie’. In de gangbare betekenissen zit nl. heel weinig ruimte voor jouw betekenis ‘tunnelvisie’. De manier waarop je dit verbindt met enkele actuele maatschappelijke thema’s, doet mij vermoeden dat jouw ideologie begrip zelf ook erg ideologisch is gekleurd. Wat dat betreft sla je met de vraagstelling in de laatste zin de spijker op zijn kop…
goede middag Bert
jouw overpeinzingen heb ik met interesse gelezen ; het eerste college over denken zet al onmiddellijk aan tot denken ! zo ook jouw commentaar ; ik ben het niet geheel met jou eens ; ik denk ( ! ) dat je denken en oordelen over een kam scheert ; naar mijn mening is het juist het oordelen ( alsook willen ) zonder veel nadenken dat tot verkeerde uitkomsten kan leiden ,het onderscheid uit de griekse filosofie tussen episteme (kennis) en doxa ( mening) ; de media lopen over van meningen , meestal ongehinderd door kennis ,er wordt ge-en veroordeeld zonder kennis en zeker ook zonder denken . Dat voor denken ,zeker ook als het om gecompliceerde zaken gaat= zoals meestal in de politiek- een behoorlijke kennis nodig is ,is naar mijn mening buiten kijf ; toch kan ik met Petra een eind meegaan dat een ieder tenminste kan nadenken; voor oordelen is meestal meer nodig en dat speelt nu juist in de politiek
een grote rol .Daarom ben ik het niet eens met het verwijt dat bijvoorbeeld in het maatschappelijk leven teveel de nadruk wordt gelegd op de dominantie van de “hoog-opgeleide elite” .hetgeen niet wegneemt dat luisteren naar en invoelen van wat de “mensen in het land ” bezig houdt essentieel is .
Wat woke-denken e.d. betreft ,daar denk ik toch wat genuanceerder over ;ik zou het zelfs kunnen omdraaien ; zijn niet het verdedigen van kolonialisme en slavernij ,het bejubelen van de VOC ,het gebruiken va het “N-woord ” enz. gevolg van “oude “geschiedschrijving, onderwijs ,opvoeding en dus ingeslepen overtuigingen en zekerheden ? Nadenken daarover resulteert dan – althans bij mij – dat critici van die ” öude ” overtuigingen en zekerheden gelijk zouden kunnen hebben ,waarbij komt dat invoelen in de gedachtengang en ervaringen van de “ongehoorde “groepen zeker kan bijdragen tot een betere begrip . Niettemin ben ik van mening dat wij niet gedachtenloos dan maar alles overboord moeten kieperen ,want -en daarin ga ik met je mee- ook de “nieuwe waarheden” zijn maar betrekkelijk kennis is ook hier voorwaarde voor een redelijk oordeel ( deel III van Arend )
Ook ik wil reageren op het idee dat alle mensen kunnen denken (Arendt) en dan met name op de kritiek dat dit toch niet geldt voor alle mensen (Petra). De juistheid van de stelling hangt af van wat je verstaat onder de begrippen mensen en denken. In het college ging het over het begrip mensen en ik opperde dat het Arendt misschien niet gaat om alle wezens die onder de biologische categorie mens vallen maar om de subcategorie personen. Dat is feitelijk gewoon het probleem verschuiven want dan moet je weer bepalen wat personen zijn. Daartoe keek ik in het boekje ‘Waar was ik toen ik er niet was’ van Monica Meijsing. Zij noemt bij het begrip persoon de naam van de filosoof John Locke. Hij noemt het begrip persoon een morele categorie , ‘ een forensische term, die handelingen en hun verdienste toewijst en die derhalve alleen van toepassing is op intelligente actoren die ontvankelijk zijn voor een wet, geluk en ellende’. En iets verderop ‘een denken intelligent ding, dat rede en reflectie heeft, en zichzelf kan beschouwen als zichzelf’ (pag 35 en 37 in Meijsing). Aan het einde van het boek(pag 241) komt Meijsing met een soortgelijke omschrijving als ze de voorwaarden benoemt die we stellen aan personen: ‘zelfbewustzijn, kunnen spreken en het woordje ‘ ik’ correct gebruiken, zowel het subject als het object van morele verplichtingen zijn en oproepen tot verantwoording kunnen beantwoorden…. Niet ieder menselijk organisme kan zich ontwikkelen tot een persoon, zelfs niet onder de beste omstandigheden… ‘ .
Wat denken voor Arendt precies betekent weten we nog niet. Maar duidelijk is dat betekenis geven van groot belang is. Betekenis geven kan niet door alle mensen gedaan worden maar wel door mensen die verantwoordelijk zijn van hun gedrag (personen). Vooralsnog denk ik daarom dat de inperking tot personen wel okee is. Ik ben er nog niet uit of die ook noodzakelijk is; of Arendt misschien een begrip mensen hanteert waarin die verantwoordelijkheid etc. ingebakken is.
Vanavond hadden we het tijdens de leuke cursus ‘Denken’ van Hannah Arendt over de door de SP geciteerde uitspraak: ‘Stel je voor dat er oorlog is en niemand neemt er aan deel.’
Welnu, dit is een vaak (foutief) gebruikte (mooie) uitspraak, die wordt gebruikt voor de beeldvorming van pacifisme. Ook vanavond! Wat veel mensen niet weten is dat de uitspraak in zijn volledige context een heel andere betekenis krijgt. De uitspraak is van Berthold Brecht en hier is het volledige citaat:
“Stell Dir vor, es ist Krieg und keiner geht hin – dann kommt der Krieg zu Euch! Wer zu Hause bleibt, wenn der Kampf beginnt, und läßt andere kämpfen für seine Sache, der muß sich vorsehen: Denn wer den Kampf nicht geteilt hat, der wird teilen die Niederlage. Nicht einmal Kampf vermeidet, wer den Kampf vermeiden will, denn er wird kämpfen für die Sache des Feindes, wer für seine eigene Sache nicht gekämpft hat.”
Bertolt Brecht (1898 – 1956), eigentlich Eugen Berthold Friedrich Brecht, deutscher Dramatiker, Lyriker, Erzähler und Regisseur
Er blijft nu nog weinig van het pacifisme over. Dit voorval is welhaast symbolisch in een cursus van Hannah Arendt, die maant tot overdenken wat je doet/zegt en waarschuwt onnadenkende daden.
Van Veronica Himmelbauer
Hierboven, in de noot over een uitspraak van Brecht, heb ik het over ‘onnandenkende woorden en daden’. Ik ben hierover niet echt duidelijk. Ik noem ze de ‘blinde woorden of daden’. Je doet of zegt zonder er veel bij na te denken, iets na wat een ander gezegd of gedaan heeft. Ik maak me er met grote regelmaat aan schuldig. Maar hoe werkt zoiets bij de mensen? Ik citeer hiervoor uit een handboek:
‘…De meeste mensen achten zich heel goed in staat normen en waarden door te geven. Klaarblijkelijk lukt dat inderdaad; de meeste mensen slagen er min of meer in zichzelf een gegeven morele houding eigen te maken en deze als opvoeders aan hun kinderen over te dragen. Maar op kennis stoelen zulke morele overtuigingen niet. Zo kan iemand een goed mens worden zonder te weten wat het is een goed mens te zijn.
Deze alledaagse moraal, die in het gunstigste geval op juiste meningen berust, houdt een risico in. Zonder echte kennis zijn we kwetsbaar door bepaalde gebeurtenissen, ontvankelijk voor de kwade invloed van slechte ‘vrienden’ en wat verder onze morele opvattingen ondermijnt. Ook een ware mening is gemakkelijk te beinvloeden en om te buigen tot een verkeerde, zolang ze niet op inzicht is gegrond en daarmee in kennis omgezet.’
Het zijn vaak meningen over iets, maar is een mening werkelijk doordacht?
Ik was op zoek met wat Hannah Arendt bedoelt met het denken. Er zijn zoveel manieren om iets te overdenken. Het bovenstaande stukje bood me een houvast.
Overigens, het citaat was een uitleg over hoe Socrates zich onderscheidde van de sofisten.
Het citaat is uit:
* Algra, K.A. et al (Red.), Filosofie van de Klassieke Oudheid: Van Thales tot Plotinus, Leiden, Leuven en Utrecht, 2010. p. 94
Ik worstel (nog steeds) met de zin: ‘het is inderdaad waar dat, zodra het bovenzintuigelijke domein wordt afgedankt, ook zijn tegengestelde wordt vernietigd – de wereld van verschijnselen’ (pag 37-38). In mijn optiek kan een dergelijke stelling alleen waar zijn als er noodzakelijk twee werelden zijn (in dit geval een ware wereld en een verschijnende wereld); dat één wereld niet kan bestaan. Maar waarom zouden we dat aan moeten nemen? Welke redenen worden er voor aangevoerd ? (Arendt schrijft in deze bladzijden alleen: Nietzsche, Heidegger en Democritus zeiden het).
La Grande Librairie TV5 (TV1) aflevering 505 of 506
van Willem Alink
Delphine Horvilleur vertelt in de afsluiting van deze aflevering van la Grande Librairie dat je altijd 2 papiertjes bij je moet hebben. Een papiertje met: de hele schepping is gemaakt voor jou, en in de andere zak een papiertje met de tekst: je bent allen maar losse stofdeeltjes. Je bent dus alles en niets tegelijk. Elke dag proberen van de losse stofdeeltjes iets te maken.
Eerder in het programma, de aflevering is getiteld “Qui suis-je” antwoordt ze op de vraag: wie ben je, dat ze dit een pijnlijke en gênante vraag vindt. Je bent iets situatie afhankelijk en vele dingen tegelijk. Je bent bv moeder en Parisienne en rabbijn en schrijfster etc. Afhankelijk van de situatie treedt iets op de voorgrond. Verderop in het programma zegt ze: “ik ben afgestapt van het morbide idee dat je echt jezelf kunt zijn”. De Libanese/Franse filosoof Paul Audi voegt hieraan toe je kunt wel zeggen wat je bent maar niet wie je bent. Er is altijd spanning tussen die 2 oordelen over jezelf. Je leert je beter kennen door je contact met de ander, tenminste als die gelukkigerwijs van je verschilt. Verder merkt hij op dat je vaak ziet dat een genaturaliseerde vreemdeling zich aanpast aan de nieuwe cultuur maar daarbij overcompenseert om er echt bij te horen.
Delphine merkt ook nog op als er sprake is van 1 “un”, als iemand precies weet wie hij is, dat dan een gesprek niet meer mogelijk is en dat er dan een begin is van fanatisme. Het is volgens Audi een wanhopige poging aspecten van je zelf te verdringen.
Wat betekent dit voor onze cursus?
Voor mij dat de mensen die beweren dat Hannah verkeerd zit met haar stelling over de banaliteit van het kwaad door Eichmann geen gelijk hebben. Deze criticasters hebben, vanuit de Rede, als uitgangspunt gekozen dat iemand slechts 1 identiteit heeft. Dit hoeft niet juist te zijn. Zoals we weten dat eigenschappen in de betekenis van cross situationeel consistent gedrag niet bestaan en dat mensen nu eenmaal situationeel handelen, is het volgens de deelnemers in het programma ook niet zo dat er een cross situationele identiteit bestaat. Dus dat Eichmann in een bepaalde situatie zich als een echte nazi gedraagt bewijst totaal niet dat als hij met het de dood injagen van de Joden bezig was, hij dan niet een banale niet-zelfreflecterende ambtenaar kan zijn.
Een tweede inzicht dat voor mij naar bovenkwam is:
Als je met iemand anders in gesprek gaat om je in eenzaamheid ontwikkelde gedachten te tonen aan iemand anders, dat het dan wel zo prettig is dat hij niet het zelfde denkt als jij, denkt hij wel hetzelfde dan wordt de verlatenheid niet opgeheven.
https://www.youtube.com/watch?v=FgfeDOZQEEk
Dit is de link voor wie de van der Leeuw lezing terug wil zien van Susan Neimann.
Ik vond zelf de bijdrage van Johan Fretz indruk maken en een voorbeeld van reflectie over de eigen ervaring die aanzet tot nieuw denken. In dit geval over over universalisme en woke .
groet Petra
Hieronder de Link naar Arendt en Jonas besproken in de donderdagavond online groep.
met dank aan Henk van der Sluis
https://philpapers.org/rec/VOGTRO-2
Voor iedereen die zich afvraagt hoe het zit met Spinoza en Arendt deze twee blogs.
Dank Elsbeth berendsen
http://blog.despinoza.nl/log/hannah-arendt-een-nieuwe-inleiding-die-spinoza-doet-missen.html
http://blog.despinoza.nl/log/hannah-arendt-1906-1975-bleef-zonder-spinoza.html
Zoals beloofd woensdag in Groningen de link naar een onderzoek naar de relatie bewustzijn en quantumfysica
Petra
https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&url=https://www.uu.nl/nieuws/kun-je-bewustzijn-verklaren-met-kwantumfysica-mijn-onderzoek-brengt-ons-een-stap-dichter-bij-het&ved=2ahUKEwjTx5HqsrP7AhV_gf0HHTLpD6YQFnoECBAQAQ&usg=AOvVaw0if79UqS5kIGUSBUgz-za7
En zojuist zag ik dit.
https://www.newscientist.nl/nieuws/mri-metingen-wijzen-op-quantumgedrag-in-het-brein/?utm_source=redactioneel&utm_medium=email&utm_campaign=NS+nieuwsbrief+16112022
https://philpapers.org/rec/VOGTRO-5 artikel over Jonas en Arendt
dank Henk van der Sluis
Dag Petra,
vanavond, van 17 – 18:30, is er bij Spui25 een lezing over Imperialisme, ook on line te volgen. Gratis, alleen aanmelden is nodig.
Met vriendelijke groet,
Tineke Hulsebosch
Ik werd vanavond niet via Zoom toegelaten.
Erg vervelend. Zie ook reactie op je mail.
Ik hoop dat volgende week alles weer normaal functioneert. We gaan het tevoren testen.
Groet, Petra
Update
Het uitvallen van college 7 had te maken met een update die vroeg dat ik alle audiorandapparatuur opnieuw aansloot. Is gebeurd en het werkt weer!
Er blijkt wel degelijk back-up te zijn. De docententelefoon werkt ook in de avonduren en het weekend, maar dat wist ik niet. Het zijn de opstartproblemen van deze pilot, maar voortaan is er dus een plan B.
Komende donderdag is er een extra host aanwezig om eventuele problemen te ondervangen. Nogmaals heel vervelend dat het zo is gelopen. Een deel van dit college komt terug in de slottekst. Mochten er nog vragen zijn over de gelezen tekst dan kunnen die altijd naar mij gemaild worden op info@maieutiek.nl
Groet Petra
Dag Petra,
Parallel aan de cursus lees ik het boek ‘Think!’ van Simon Blackburn. Daarin wordt uitgebreid ingegaan op het lichaam-geest probleem en of wij een vrije wil hebben. Deze kwesties kom ik bij Ahrendt niet tegen, dus ik vroeg mij af waarom dit verschil in benadering?
Zoals beloofd
Hannah Arendt uit De menselijke conditie over nataliteit vanaf onderaan blz. 161 t/163
“Met woord en daad treden wij de mensenwereld binnen, en dit binnentreden is als een tweede geboorte, waarmee wij het naakte feit van onze oorspronkelijke fysieke verschijning bevestigen en er de consequenties van aanvaarden. Deze intrede wordt ons niet opgedrongen door de noodzaak, zoals arbeiden, en ze wordt ons ook niet ingegeven door overwegingen van praktisch nut, zoals werken. Ze kan misschien worden gestimuleerd door de aanwezigheid van anderen bij wie wij ons wensen aan te sluiten, maar wordt daardoor nooit geconditioneerd; de drang ertoe ontspringt aan het nieuwe begin, dat in de wereld kwam toen wij werden geboren, en wij geven aan deze drang gehoor door uit eigen beweging iets nieuws te beginnen. (…) Het nieuwe gebeurt altijd tegen het overweldigende getuigenis in van statistische wetten en hun waarschijnlijkheidsrekening, die voor alle praktische, alledaagse doeleinden neerkomt op zekerheid; de verschijning van het nieuwe heeft daarom altijd iets van een wonder. Het feit dat de mens in staat is tot handelen, betekent dat het onverwachte van hem kan worden verwacht, dat hij kan waarmaken wat in de hoogste mate onwaarschijnlijk is. En dit weer is slechts mogelijk omdat ieder mens uniek is, zodat er met iedere geboorte iets in de wereld komt wat op unieke wijze nieuw is. Met betrekking tot deze iemand die uniek is kan in waarheid worden gezegd: daar was voordien niemand. Correspondeert het handelen, als een beginnen, met het feit van de geboorte, is het de effectuering van de menselijke conditie van de nataliteit, het spreken correspondeert met het feit van het verschillend-zijn en is de effectuering van de menselijke conditie van de pluraliteit, dat wil zeggen: van te leven als een zich van anderen onderscheidend en uniek wezen onder gelijken.”
Groet, Petra
Dag Petra en belangstellenden,
Twee boekentips:
Het Hannah Arendt instituut heeft het tweede cahier van een serie met de naam: Hannah Arendt Ingekleurd 2, over een nieuwe lezingenreeks recent uitgegeven met als thema ‘Arendt over Identiteit.’
Samenvatting (op internet)
De grens tussen feit en fictie is wazig. Democratische instellingen staan onder druk. En door het vele werk is er amper tijd om daarover na te denken, laat staan om er iets aan te doen. Het lijken hedendaagse zorgen, maar meer dan 50 jaar geleden schreef Hannah Arendt al uitvoerig over het gevaar van deze processen. Vandaag winnen de ideeën van Arendt alleen maar aan belang. Daarom leggen we dat gedachtegoed opnieuw op tafel. In deze tweede lezingenreeks focussen we op een thema dat zowel actueel als Arendtiaans is: identiteit. Want wat is identiteit? En waarom lijkt het zo belangrijk? We laten hedendaagse denkers Arendts werk en visie uitleggen, toepassen en bekritiseren. Dat biedt ons de mogelijkheid om het complexe begrip op een hernieuwde manier te bekijken en te gebruiken.
‘Het kwartet’ geschreven door Clare Mac Cumhaill& Rachael Wiseman
Hoe vier vrouwen de filosofie opnieuw tot leven werkten
Het kwartet van Clare Mac Cumhaill en Rachael Wiseman is een fascinerende biografie over vier vrouwelijke filosofen. Ze veranderden de wereld van de filosofie en vormden een nieuwe traditie.
Het kwartet is een prachtige groepsbiografie van vier briljante vrouwen, die niet alleen ideeën met elkaar deelden maar ook huizen, sofa’s, schoenen en zelfs geliefden. In de wanorde van de oorlog en van de jaren daarna schiepen de vriendinnen een manier van ethisch denken die ons vandaag de dag nog steeds veel heeft te bieden.
De geschiedenis van de Europese filosofie is gevormd door het werk van mannen. In deze baanbrekende groepsbiografie bieden Clare Mac Cumhaill en Rachael Wiseman een fascinerend alternatief.
Iris Murdoch, Elizabeth Anscombe, Mary Midgley en Philippa Foot studeerden filosofie aan de prestigieuze universiteit van Oxford tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen veel van hun mannelijke medestudenten en docenten waren opgeroepen om te vechten.
Hoe kan de mens een uitweg vinden uit de duisternis die hij zelf heeft gecreëerd? Zelfs de grote verlichtingsdenkers, de logici van begin twintigste eeuw en de existentialisten bleken de nieuwe realiteit niet te kunnen doorgronden. Op zoek naar antwoorden namen deze vier vriendinnen zich voor om de filosofie zélf tot leven te wekken. Wat is vrijheid? Wat is waarheid? Wat is menselijke goedheid? Omdat wij levende wezens zijn die gebruikmaken van taal, ligt het in onze natuur om vragen te stellen. Onze antwoorden op deze vragen geven vorm aan wie we zullen worden.
‘Indringend en sprankelend.’ ‘editor’s choice’ in the new york times book review
‘Een portret van intellectuele moed.’ the financial times
Vriendelijke groeten,
Marjan Kloosterman
Gisterenavond heb ik 2 uur de pagina “the host will let you in soon” op mijn laptop gehad.
Tot nu toe nooit een probleem gehad maar zie nu dat ik niet de enige ben.
Nog nooit een college gemist, kan ik hem inhalen en hoe gaat het volgende week?
Mvg, Maria Hillebrand.
N.b. Vraag me af hoeveel mensen het betreft
Hallo Maria,
Heel vervelend om te horen dat je er niet in kon gisteren Het betrof 3 studenten die niet zijn toegelaten. Er was een storing en met veel kunst en vliegwerk kon ik starten, maar zonder dat ik zicht had op de studenten. Ik heb dus ook niet gezien dat er mensen nog in de wachtkamer waren. Er is in de avonduren geen backup van de Hovo, dus zij konden ook niet ingrijpen
We hebben dinsdag overleg over hoe we dit in de toekomst kunnen voorkomen.
Excuus voor deze vervelende situatie.
Vriendelijke groet,
Petra
Update
Het uitvallen van college 7 had te maken met een update die vroeg dat ik alle audiorandapparatuur opnieuw aansloot. Is gebeurd en het werkt weer!
Er blijkt wel degelijk back-up te zijn. De docententelefoon werkt ook in de avonduren en het weekend, maar dat wist ik niet. Het zijn de opstartproblemen van deze pilot, maar voortaan is er dus een plan B.
Komende donderdag is er een extra host aanwezig om eventuele problemen te ondervangen. Nogmaals heel vervelend dat het zo is gelopen. Een deel van dit college komt terug in de slottekst. Mochten er nog vragen zijn over de gelezen tekst dan kunnen die altijd naar mij gemaild worden op info@maieutiek.nl
Groet Petra
De docent had het over het ondanks tegenspoed overeind blijven met als metafoor de kracht van water weerstaan. Iemand die ook zeker in de smaak viel bij Arendt, Frans Kafka, heeft er ook een prachtige metafoor over geschreven:
„Starker Regenguss. Stelle dich dem Regen entgegen, lass die eisernen Strahlen dich durchdringen, gleite in dem Wasser, das dich fortschwemmen will, aber bleibe doch, erwarte so, aufrecht, die plötzlich und endlos einströmende Sonne.“ (Franz Kafka)
Ik kreeg de vraag over de tekening van de handen met het spinnenweb en heb even met Arwen, die de illustraties maakt, overlegd en alhoewel er natuurlijk geen lineaire lijn is tussen bedoelingen en illustratie, toch wat associaties die een plek hebben gekregen in de tekening;
• Het spinnenweb als fragiel én heel sterk,
• Het tussen de handen zijn van het web refereert aan een netwerk van menselijke aard, maar ook aan ruimte die er moet zijn tussen de mensen om een netwerk te laten ontstaan
• De link met het schoolpleinspel van met draad een theekopje maken, wat je ongemerkt leert van andere kinderen, als deel van de common sense,
• Het spinnetje hangend aan het netwerk, maar er ook uit ontsnappend, vertrekkend, eruit tredend in overeenstemming met zichzelf, maar in verbinding,
• Het spinnetje kan zover loskomen als de kracht van de draad het kan houden,als hij losraakt is hij én kwetsbaar én uit het web, waarop hij dan geen invloed meer heeft,
• De beweging van de spin beweegt ook het web zoals de beweging van de enkeling ( hoe gering ook) het netwerk van betrekkingen mede vormgeeft.
Ik vond het een dermate aanvulling dat ik dacht ik plaats het hier ook voor iedereen.
Petra
Dag Petra,
Hoe komt het dat Hannah Ahrendt zo populair of beter actueel is?
Groet, Dick
PS. Ik heb de vraag ook gesteld aan Chatgtp, maar zij had geen info over personen 😇
Hallo Dick,
Ik denk dat Arendt met haar analyse van Totalitarisme angstaanjagend actueel is en veel van haar werk van daarna staat in het teken van onderwerpen die ze in het licht van dat onderzoek is tegen gekomen. Dat maakt haar actueel. Daarbij is ze – meer dan andere existentialisten – zich bewust van het uitgangspunt dat het autonome individu niet kan bestaan. Dat was in de tijd van het ons losmaken van de heersende mores niet zo geliefd als gedachte. Sartres vorm van existentialisme ( we moeten anderen nieten om onze verantwoordelijkheid in vrijheid te dragen- voelde, zeker net na de oorlog en tot in de 70-iger jaren, meer op zijn plaats. Ze heeft er altijd een handje van gehad om juist niet aan te sluiten bij stromingen van een bepaalde tijd en het lijkt wel of nu de tijd haar kant uit beweegt.
Petra
Dank je wel, Petra.
Je hebt veel waardevolle leerstof mee geleverd.
Met vriendelijke groet, Dick Viveen.
Correctie, zij kent Hannah A wel.
Dick
Geachte mevrouw Bolhuis
Aan het eind barstte de chat nog los, maar helaas kunt u zelf blijkbaar de chat niet meer lezen.
Voor mij waren, naast mijn verwijzing naar het boek van Greaber en Wengrow “het begin van alles”, ook nog een verwijzing naar het zondebok principe van Rene Girard (mimesis) “gezamenlijke vijand versterkt het saamhorigheidsgevoel van de dominante groep. Stop en denk … kan dan levensgevaarlijk worden” en Jeremy Lent met zijn boek “the web of meaning” zie hieronder verder nog het belangrijkst.
Verder is het boek van David en David, nog steeds een bestseller, echt een mooi boek met o.a. verwijzingen naar Ferguson, Hobbes, Pinker, Millar, Voltaire, Levi-Strauss, Kandiaronk, Lallemant, Lahontan, Turgot. Kortom te veel om nu verder nog op te noemen
Ook de lieveling van Kant: JJ Rousseau (Emile), die hem tot de orde had geroepen, ik heb zijn boek “bekentenissen” dat leest als een schelmen roman net aangeschaft, komt aan de orde.
En tot slot Gregory Bateson zie bijlage, met zijn schismogenese.
Ook de NRC zie bijlage, besteedt aandacht aan inheemse volkeren.
Ook Eva Rovers, David van Reybrouck en vele anderen schreven het boekje “nu het nog kan”.
Dorine van Norren laat zien dat de rechten van de inheemse bevolking in Ecuador door de wet beschermd worden.
https://youtu.be/y8rmNAR0QDM
Nog hartelijk dank voor uw enthousiaste college
JJ den Houting
David Graeber (New York, 12 februari 1961 – Venetië, 2 september 2020) was een Amerikaanse antropoloog en anarchistisch activist. Hij wordt door vakgenoot Maurice Bloch omschreven als de beste theoreticus in de antropologie, wereldwijd. Bron: Wikipedia. Beschikbaar onder de licentie https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/nl/.
Het begin van alles is een revolutionaire herziening van de geschiedenis van de mensheid. Het neemt je mee op een duizelingwekkende en meeslepende rit die 30.000 jaar en de hele planeet omspant.
Antropoloog David Graeber en archeoloog David Wengrow tonen aan dat het gangbare verhaal over het ontstaan van de mensheid – denk aan de boeken van Steven Pinker, Jared Diamond en Yuval Noah Harari – niet klopt. Ze beschrijven prehistorische megasteden, onontdekte matriarchaten, landbouwweigeraars en andere verrassende samenlevingen die ons huidige beeld van de geschiedenis onherroepelijk doen kantelen.
Deze internationale bestseller rekent definitief af met oude beperkende mythen die ons wereldbeeld tekortdoen. De geschiedenis laat zien dat ongelijkheid en discriminatie niet ingebakken hoeven te zitten in een complexe samenleving. Als we dit idee loslaten, kunnen we met meer inventiviteit en daadkracht onze huidige samenleving inrichten. Het is hoog tijd voor een nieuwe blik op de mensheid.
De moderne samenleving maakt blind voor verbindingen tussen mens en natuur aldus schrijver Jeremy Lent. Hij onderzoekt de existentiële crisis die de westerse mens in zijn greep heeft gekregen en schetst een nieuw kader van betekenisgeving dat ons in een andere richting kan sturen
De moderne samenleving maakt blind voor verbindingen tussen mens en natuur aldus schrijver Jeremy Lent. Hij onderzoekt de existentiële crisis die de westerse mens in zijn greep heeft gekregen en schetst een nieuw kader van betekenisgeving dat ons in een andere richting kan sturen. Hij integreert daarbij de laatste bevindingen uit de biologie, ecologie, kwantumfysica, neurowetenschappen met oude inzichten uit het taoïsme, boeddhisme, neo-confucianisme en het wereldbeeld van inheemse culturen.
Deze zomer wezen Wouter van Noort, Kees Klomp en Wiebe Bakker mij al op zijn boek The Web of Meaning. Heb het boek nog niet gelezen, maar inmiddels wel enkele webinars, podcasts en recensies over het boek doorgenomen.
The Web of Meaning: An Integration of Modern Science with Traditional Wisdom (pdf)
Tijdens het Brainwash Festival in Amsterdam spraken Jessica van der Schalk en Wouter van Noort met Jeremy Lent over de grote vraag hoe we gaan kunnen ervaren wat wetenschap ons allang vertelt: dat we verbonden zijn met elkaar, de natuur en het universum? De podcast van dit gesprek is inmiddels te beluisteren via NRC Future Affairs.
Volgens Wouter van Noort raakt het werk van Lent aan een paar van de belangrijkste thema’s van de komende tijd:
Hoe gaan we beter luisteren naar de inzichten die niet-westerse culturen al eeuwen hebben over duurzaam en natuurlijk leven?
Hoe komt er meer aandacht voor het verband tussen invidueel en planetair welzijn?
Hoe vergroten we de verbeeldingskracht voor het formuleren van alternatieve maatschappelijke verhalen?
Om de ecologische crisis echt te kunnen oplossen, is het noodzakelijk dat we het dominante wereldbeeld achter ons laten, betoogt Jeremy Lent in zijn deze zomer verschenen boek The Web of Meaning. Daarin pleit hij voor een wereldbeeld dat moderne wetenschap en inzichten uit oude wijsheidstradities integreert.
Een wereldbeeld is als een lens waardoor je alles ziet, zonder dat je je daarvan echt bewust bent, schrijft de Brits-Amerikaanse auteur Jeremy Lent in zijn nieuwe boek The Web of Meaning. Integrating Science and Traditional Wisdom to Find Our Place in the Universe. Hierin integreert hij wetenschappelijke inzichten uit de (evolutie)biologie, ecologie, kwantumfysica, neurowetenschappen en het systeemdenken met concepten uit het taoïsme, boeddhisme, neo-confucianisme en het wereldbeeld van inheemse culturen.
Bijgaand hoofdredactioneel artikel in Haaretz van 27 september vond ik van belang in het kader van de cursus over Hannah Arendt:
Editorial | Israel’s Fingerprints Are All Over the Ethnic Cleansing in Nagorno-Karabakh
The Armenians fleeing Nagorno-Karabakh en masse still remember the first years after the Soviet Union fell apart, when their community suffered war and mass slaughter. But they also remember the more distant history of the genocide perpetrated against their countrymen by the Ottoman Empire. Consequently, they are rightly unwilling to rely on the mercy of the Azeri security services, who in recent years haven’t hesitated to attack Armenian civilians and civilian targets and commit war crimes in Nagorno-Karabakh.
Starting in the second decade of the 21st century, Israel has been helping Azerbaijan commit war crimes and defeat the Armenians in Nagorno-Karabakh. Israel has a strategic relationship with the Azeris that includes arms deals worth billions of dollars, stemming from both Israel’s war against Iran and the fact that it buys a significant portion of the oil it needs from Azerbaijan.
In the past, security ties between the two countries remained discreet. But in recent years, Azerbaijan has proudly displayed advanced Israeli weaponry, including missiles and suicide drones, in its military parades. It has also revealed that a factory that produces Israeli suicide drones exists on Azeri soil, and it has once again released official videos in which its forces are seen using Israeli weapons.
On March 6, Haaretz reported that over the past seven years, 92 Azeri cargo planes landed at the Ovda airbase – the only airfield from which explosives can be exported. In addition, an Israeli suicide drone has been documented attacking an antitank battery in Armenia itself (Haaretz, March 15, 2021). Haaretz also reported that Azeri journalists and opposition activists have been targeted for surveillance with NSO’s Pegasus spyware (May 25, 2023).
Throughout this period, Israel hasn’t just supplied Azerbaijan with arms. It has also helped it distort history. During legal proceedings in 2020, the Foreign Ministry admitted that Israel’s refusal to recognize the Armenian genocide – which it defines merely as a “tragedy” – stems in part from its relationship with the Azeri government. At the same time, Israel is also assisting Azerbaijan’s campaign for international recognition of the “Khojaly genocide,” which the Armenians allegedly perpetrated against the Azeris. Admittedly, there are conflicting stories about what happened in the battle of Khojaly during the first Nagorno-Karabakh war of 1992. But there’s one thing the international community agrees on regarding this issue – no genocide took place there, according to the accepted definition of the term.
What is happening in Nagorno-Karabakh isn’t the first case of ethnic cleansing that has Israel’s fingerprints on it. The persecution of the Rohingya in Myanmar and the Muslims during the Bosnian War are just two examples out of many. Israel ought to have from the Jewish people’s own history that when you mix massive amounts of weaponry with a distortion of history, it’s a recipe for disaster.
The above article is Haaretz’s lead editorial, as published in the Hebrew and English newspapers in Israel.